Dưới đây là bài phân tích của Jason Burt trên tờ Telegraph (Anh).

“Ngoại hạng Anh đang chứng kiến cuộc đấu trí của những huấn luyện viên trẻ tuổi. Jurgen Klopp mới 49 tuổi, Antonio Conte 47 tuổi, Pep Guardiola 45 tuổi và Mauricio Pochettino 44 tuổi. Không tính cây đại thụ Arsene Wenger, người vừa kỷ niệm năm thứ 20 liên tiếp dẫn dắt Arsenal, Mourinho lớn tuổi hơn cả trong nhóm các HLV hàng đầu. Nhà cầm quân của Man Utd đã 53 tuổi.

Mourinho từng miêu tả cụ thể về con người ông – một người sẵn sàng đạp lên những quy tắc để viết lại lịch sử. Nhưng thế giới bóng đá có rất ít trường hợp HLV, ở tuổi ngoại ngũ tuần, thành công khi đến với một CLB lớn lãnh sứ mệnh tái thiết, đưa CLB ấy trở lại đỉnh cao, đua tranh các danh hiệu.

Kéo Man Utd ra khỏi bóng tối hậu kỷ nguyên Alex Ferguson được xem là thử thách lớn nhất trong sự nghiệp của Mourinho. Ảnh: Reuters.

Ranieri đã 64 tuổi khi cùng Leicester vô địch Ngoại hạng Anh mùa trước, mùa đầu tiên ông dẫn dắt. Nhưng chiến lược gia người Italy không thuộc nhóm HLV vừa nêu ở trên, bởi Leicester chưa từng được xem là một đội bóng lớn, có bề dày thành tích và cũng không cần xây dựng lại điều gì cả. Điều họ cần ở Ranieri chỉ là một “thợ hàn” đủ khéo léo để kết nối các mảnh ghép.

Ronald Koeman cùng độ tuổi với Mourinho và đang gánh vác nhiệm vụ dẫn dắt Everton. HLV người Hà Lan này đã có khởi đầu suôn sẻ, nhưng nếu xét về mức độ  áp lực cũng như sự giám sát từ truyền thông lẫn công chúng, Koeman chẳng thể nào so được với Mourinho, người chịu sức ép thành tích khủng khiếp khi ngồi vào chiếc ghế nóng tại Old Trafford.

Vấn đề ở đây không phải là sự phân biệt tuổi tác, cũng không phải để chống lại Mourinho. Man Utd thực tế không rơi vào khủng hoảng, dù vừa trải qua ba thất bại liên tiếp. Điều thẳng thắn cần đề cập lúc này là nỗi lo về sự bộc phát từng diễn ra ở Chelsea mùa trước. Liệu cú trượt chân này chỉ là một vệt tối nhỏ nhoi, hay đã bắt đầu trở thành xu hướng trong sự nghiệp của HLV người Bồ Đào Nha?   

Đến cầm quân ở một CLB có tầm vóc khổng lồ như Man Utd và phải thành công nhanh nhất có thể không hề là điều đơn giản với một nhà cầm quân ngoài 50 tuổi. Nhiệm vụ ấy càng khó hơn khi bóng đá và các nguyên tắc quản trị đang chuyển sang một hướng đi mới, mà có thể ở đó, Mourinho không hiện diện.

Mourinho từng trở lại Chelsea trong nhiệm kỳ thứ hai và giành chức vô địch Ngoại hạng Anh, ở mùa giải thứ hai, khi 52 tuổi. Nhưng đó là thời điểm Chelsea chưa quá khác biệt so với đội bóng mà ông để lại từ nhiệm kỳ đầu. Chelsea vẫn chưa đi quá xa so với những nền tảng mà Mourinho để lại trước khi ông bị CLB này sa thải lần đầu năm 2007. Hình mẫu do ông xây dựng vẫn còn đó, tại Stamford Bridge.

Mourinho vẫn đặc biệt, nhưng trong chừng mực nào đó, không còn mới mẻ. Phong cách làm việc của ông dường như bất biến từ nhiều năm qua. Ông cũng chẳng buồn thay đổi đội ngũ hỗ trợ trong công cuộc tìm kiếm những ý tưởng mới, những gương mặt mới, nguồn năng lượng và động lực mới. Vẫn là sự trung thành đến từ những cái tên như Rui Faria, Silvino Louro, những người đã phò tá Mourinho chinh phục những danh hiệu khắp châu Âu.

Sau gần một thập niên đầu thành công rực rỡ, Mourinho gặt hái ít thành công hơn hẳn từ sáu năm qua.

Và thực tế thì Mourinho không còn là người đi sưu tập danh hiệu lớn như trước. Từ năm 2002 đến 2010, chiến lược gia này có sáu danh hiệu VĐQG và hai lần đăng quang ở Champions League. Từ 2010 đến nay, Mourinho chỉ có thêm hai lần lên ngôi ở giải VĐQG (La Liga cùng Real Madrid năm 2012, Ngoại hạng Anh cùng Chelsea năm 2015). Nhưng hai đội bóng đó đều ngập trong khó khăn ở mùa giải kế sau khi lên ngôi cùng ông.

Mourinho có thể vẫn là một HLV cừ khôi, nhưng liệu ông có còn là “Người Đặc Biệt”? Ông vẫn tự tạo ra căng thẳng, thù địch với thế giới bên ngoài, như cách cựu HLV Man Ron Atkinson mới đây phân tích, để đội bóng tập trung vào một mối. Khi cần, Mourinho sẵn sàng đàn áp những cầu thủ có cá tính và thiên hướng ngôi sao. Trong khi đó, bóng đá đã thay đổi đáng kể, cầu thủ cần được đối xử một cách tinh tế và khéo léo hơn.

Ít tuần đầu tiên ông hiện diện ở Man Utd, Mourinho tạo ấn tượng rằng ông mang lại sự tươi mới, nhẹ nhõm cho một tập thể vốn căng như dây đàn dưới trướng vị tiền nhiệm khét tiếng quân phiệt Louis Van Gaal. Nhưng chỉ trong một hai tuần qua, với ba thất bại liên tiếp, Mourinho dường như đang trở lại với bản ngã của chính ông – cách huấn luyện tạo ra các xung đột không cần thiết trong đội bóng.

Một điểm không mới nữa ở Mourinho là cách ông đổ lỗi cho các cầu thủ. Sau trận derby thua Man City, ông cho rằng đây là trận đấu quá tầm với những gương mặt trẻ như Jesse Lingard hay tân binh Mkhitaryan. Khi bại trận dưới tay Watford, Mourinho lại bảo các cầu thủ thiếu tinh thần chiến đấu, và ám chỉ đến hậu vệ trái 21 tuổi Luke Shaw. Còn sau trận thua Feyenoord ở Europa League, ông thể hiện sự thất vọng với cả ba cầu thủ vào sân thay người, dù tự bản thân các điều chỉnh đó chỉ nói lên sự yếu kém của HLV, hơn là của các cầu thủ.  

Man Utd biết rõ chuyện gì đang xảy ra. Một huấn luyện viên ngoài 50 như Mourinho không thể dễ dàng thay đổi triết lý của bản thân. Ông đủ thông minh để thích ứng và cũng có được những thành quả ban đầu. Nhưng khi áp lực xuất hiện, như sau loạt ba thất bại gần đây, Mourinho lại trở về trạng thái như mặc định.

Man Utd có lý của họ khi chọn Mourinho, và đã có những dấu hiệu tích cực về lựa chọn ấy. Nhưng cũng còn quá sớm để nói rằng đây là một quyết định thành công hay thất bại. Man Utd tư duy rằng họ cần một HLV lớn, một cá tính dữ dội, với một lý lịch hào nhoáng, một nhân vật đủ sức gánh vác câu lạc bộ. Trước khi chọn Mourinho, theo lối tư duy ấy, họ từng nghĩ rằng nhân vật như thế là Van Gaal. Man City cũng tư duy tương tự, nhưng họ chọn Guardiola, trẻ hơn nhiều về tuổi đời.

Dấu ấn của Mourinho ở Man Utd vẫn còn mờ nhạt, khác hẳn với sự sinh động hứng khởi mà Guardila mang lại ở Man City. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, trái ngược với sự tươi mới, hứng khởi mà Guardiola mang đến ở Man City, hay Klopp từng làm được ở Liverpool, Pochettino với Tottenham Hotspur,  dấu ấn Mourinho ở Man United vẫn nhạt nhoà. Một cá tính khác biệt và những bản hợp đồng bom tấn là chưa đủ. Man Utd vẫn hoang hoải chờ đợi các ý tưởng mới của Mourinho, một sự bùng nổ có thể giúp họ lấy lại đúng vị thế huy hoàng vốn có.

Mourinho đã trải qua 15 năm thành công với những dấu ấn mạnh mẽ ở bốn giải vô địch quốc gia ông làm việc. Vài đội lên đỉnh, còn số khác cũng tối ưu hóa được nguồn lực của họ dưới bàn tay ông. Nhưng những gì đang diễn ra vẫn tạo cảm giác bóng đá thay đổi rất nhiều, nhưng Mourinho thì không. Một chiến lược gia tài năng, uy tín luôn mạnh mẽ với niềm tin phá hủy mọi thứ giờ chỉ còn là lý thuyết. Và đó cũng sẽ chỉ là lý thuyết suông nếu Mourinho không sớm thay đổi”.

Thái Ân dịch