Làm thế hệ đàn em của bộ ba “Hà Lan bay” lừng danh là Ruud Gullit, Marco van Basten và Frank Rijkaard không hề là điều dễ dàng cho một ngôi sao như Bergkamp. Nhưng, ông vẫn có chỗ đứng riêng biệt trong lòng các CĐV, nhất là những ai yêu mến Arsenal và những người yêu bóng đá đẹp.

Cách đây ba hôm, ngày 7/5, Arsenal kỷ niệm tròn 10 năm ngày đá trận đấu cuối cùng trên sân Highbury trước khi chuyển đến sân Emirates hiện đại hơn. Hôm ấy cũng là trận đấu cuối cùng tại Ngoại hạng Anh của Bergkamp. Với CĐV Arsenal, hôm ấy một chương tuyệt đẹp đã khép lại, với cả Highbury lẫn Bergkamp.

Bergkamp là một trong những tên tuổi lớn nhất của lịch sử Arsenal giai đoạn cuối 1990 đầu 2000.

“Dennis Bergkamp là người đá cặp tốt nhất mà tôi từng có. Anh ấy là ước mơ cho mọi tiền đạo”, Thierry Henry đã nói như thế. Đấy là một sự vinh danh tuyệt vời, bởi Henry từng chơi với Zinedine Zidane và Alessandro Del Piero. Bergkamp ghi bàn không quá nhiều (271 bàn trong hơn 700 trận chuyên nghiệp), chủ yếu vì ông yêu việc kiến tạo cho đồng đội lập công không kém việc tự làm tung lưới đối phương. Nhưng khi Bergkamp đã ghi bàn, đấy thường là những bàn đáng nhớ.

Cú hattrick vào lưới Leicester City năm 1997, pha vẩy bóng thoát khỏi sự truy cản của Nikos Dabizas rồi ghi bàn vào lưới Newcastle năm 2002 đều là những siêu phẩm để đời. Nhưng Bergkamp lại chọn pha ghi bàn ấn định tỷ số vào lưới Argentina tại tứ kết World Cup 1998 là bàn thắng đẹp nhất cuộc đời.

Nhận một đường chuyền dài từ tận phần sân nhà của Frank de Boer, Bergkamp bật lên dùng chân phải kéo quả bóng xuống. Tiếp theo là một pha ngoặt bóng loại Roberto Ayala rồi vẩy má ngoài đưa bóng vào góc xa. Một tuyệt phẩm đến từ sự đơn giản bởi nó không có lấy dù chỉ… nửa động tác thừa. “Một khi nhìn thấy góc xa, tôi biết là mình sẽ đưa quả bóng ra khỏi tầm với thủ môn rồi xoáy vào đó. Không khác đi được. Bàn thắng ấy đã giúp giấc mơ tỏa sáng tại World Cup của tôi thuở còn bảy, tám tuổi thành hiện thực. Bàn thắng ấy cũng giúp đội nhà vào bán kết”, Bergkamp hồi tưởng.

Bergkamp “bay” lên để đón quả bóng dài của De Boer, nhưng ông lại là một người rất sợ bay. Kỳ thực không phải Bergkamp chưa từng bay bao giờ. Ông đã bay đến Mỹ để dự World Cup 1994, nhưng động cơ máy bay bị hỏng trên đường, khiến một Bergkamp đã nhát bay lại càng thêm sợ hãi. Khi ký hợp đồng với Arsenal, điều kiện Bergkamp đưa ra là ông sẽ không bay đi bất kỳ nơi đâu.

“Không tình cờ chút nào khi tôi đã chơi thứ bóng đá tuyệt vời nhất của mình tại Arsenal, sau khi tự thiết lập lệnh cấm bay với bản thân,” Bergkamp nói. “Ừ thì thỉnh thoảng tôi lỡ mất vài trận đấu, nhưng tôi cũng có thể lỡ bởi chấn thương hay treo giò mà”.

Sự nghiệp của Bergkamp chỉ trải qua ba CLB là Ajax Amsterdam, Inter Milan và Arsenal. Nhưng thời gian ở London là tươi đẹp nhất. Ông đã có những năm tháng thực sự khó khăn ở Inter, chỉ một năm sau khi là Vua phá lưới tại Euro 1992. Từng có giai thoại là Chủ tịch Massimo Moratti nói với HLV Bruce Rioch sau khi bán Bergkamp sang Arsenal như sau: “Ông may lắm mới thấy cậu ta ghi 10 bàn mỗi mùa”.

Ba năm ở Inter là ba năm u tối nhất trong sự nghiệp của Bergkamp, nhưng rất có thể những trải nghiệm quý báu trong môi trường Serie A thời đó đã giúp ông toả sáng ở Arsenal về sau.

Thời gian ở Serie A quả không dễ dàng gì với Bergkamp. Ông sang Inter vì người ta hứa sẽ chơi bóng đá tấn công, như Ajax ở Hà Lan vậy. Nhưng mọi thứ đã diễn ra không như thế. Inter đá phòng ngự và Bergkamp cô đơn trên tuyến đầu, ở một tập thể mà ông kể là “chỉ biết nghĩ đến bản thân” mà thôi. Bergkamp lại sống khép kín nên càng bị truyền thông ác cảm. Họ thường xuyên trao danh hiệu “Con lừa trong tuần” (dành cho cầu thủ đá kém nhất vòng đấu) cho ông, họ còn chọc cả cái… đầu hói của ông. Họ viết: “Berkamp không giữ nổi tóc cho khỏi rụng. Cũng phải, vì anh ta còn không giữ nổi quả bóng”.

Đến khi Bergkamp sang Anh và tỏa sáng dưới bàn tay của HLV Arsene Wenger, truyền thông Italy mới cảm thấy họ đã sai lầm như thế nào. Cũng có thể vì những trải nghiệm ở một môi trường thiên về phòng ngự như Italy đã trui rèn cho Bergkamp khả năng xử lý bóng trong vòng vây của hai, ba cầu thủ truy cản. Và với một giải đấu thoáng hơn như ở Ngoại hạng Anh, Bergkamp đã trở nên rất khác biệt.

Bergkamp là tín đồ theo trường phái của Louis van Gaal, tức là ngược lại với Johan Cruyff. Ông tin vào sự đơn giản. Ông không bao giờ lừa bóng, nếu tình huống ấy không mang lại một hiệu quả cụ thể nào. “Berkamp cần một chạm để ghi bàn, trong những tình huống mà các tiền đạo khác cần đến ba chạm”, Wenger nói.

Bergkamp không phải không có kỹ thuật (hãy xem pha ghi bàn kinh điển vào lưới Newcastle dưới đây), nhưng ông chỉ sử dụng nó khi thật sự cần thiết. Nếu không thể tung ra một cú sút, ông sẽ chuyền. Với 94 pha kiến tạo thành bàn, ông là cầu thủ kiến tạo nhiều thứ năm trong lịch sử Ngoại hạng Anh.

Bergkamp trình diễn tuyệt phẩm ghi bàn vào lưới Newcastle

Cũng như Andrea Pirlo, ông có khả năng nhìn thấy khoảng trống từ trước khi nó thật sự mở ra. Ông đoán trước hướng di chuyển của đồng đội lẫn đối phương để đưa bóng đến vị trí cần thiết. Ông không bao giờ ích kỷ hay thích thể hiện. Đấy là lý do Bergkamp đã cùng Arsenal băng một qua một thập kỷ thành công, dù người đá cặp có là Ian Wright, Nicolas Anelka hay “King Henry” sau này đi nữa.

Bergkamp biết cách thích nghi với mọi tiền đạo mà anh đá cặp và giúp cả hai cùng toả sáng.

Bên cạnh biệt danh “Người Hà Lan… không bay”, ông còn một biệt danh nữa là “người băng”. Bởi mặt ông lúc nào cũng lạnh như băng, tuyệt không biểu lộ cảm xúc. Ông nói: “Tôi luôn tập trung tốt, khi vào sân đầu tôi suy nghĩ như giải toán vậy. Có lẽ vì bận giải toán nên tôi ít khi hồi hộp, lo sợ. Tôi hay nói với các cầu thủ trẻ mà tôi từng huấn luyện: Khi chơi bóng hãy chơi thật vui vào. Trò chơi mà, cứ thoải mái, căng thẳng làm gì”.

Rồi các cầu thủ trẻ hỏi lại: “Nhưng có bao giờ con thấy thầy cười đâu?”

Bergkamp đáp: “Vì thầy mải mê quá nên quên cười thôi. Chứ trong lòng thầy… vui lắm”.

Từng có ý kiến cho rằng thế giới bóng đá hiện nay ngày càng ít đi những nụ cười, có lẽ vì nó thiếu những người… chẳng bao giờ cười như Dennis Bergkamp!

Hoài Thương