Tối 17/4, Arsene Wenger bất ngờ triển khai hàng thủ ba người trong chiến thắng 2-1 trước Middlesbrough. Đó không là một trận đấu tốt nhưng đã giúp Arsenal giành được ba điểm quan trọng, trong vòng đấu mà Tottenham, Man City, Liverpool và Man Utd đều chiến thắng.

Đây là lần đầu tiên Wenger sử dụng hệ thống này kể từ năm 1997 nhưng Gabriel Paulista, Laurent Koscielny và Holding đã chơi đủ hay để chặn được các cuộc tấn công của Middlesbrough, đồng thời chấm dứt chuỗi bốn trận thua trên sân khách để tiếp tục nuôi hy vọng về đích trong top 4.

Chiến thắng 2-1 trước Middlesbrough mới đây 17/4 là lần đầu tiên Arsene Wenger sử dụng chiến thuật ba hậu vệ kể từ thời khi dẫn dắt Arsenal.

“Đó là lần đầu tiên trong vòng 20 năm tôi sử dụng sơ đồ này. Điều đó cho thấy, ngay cả ở tuổi của tôi, bạn vẫn có thể thay đổi,” Wenger nói về quyết định của ông khi bố trí hàng thủ ba người tại sân Riverside.

Arsenal trở thành đội bóng mới nhất sử dụng chiến thuật phòng ngự đang ngày càng phổ biến này. Trận đấu đó là lần thứ 112 các đội tại Ngoại hạng Anh sử dụng sơ đồ ba hậu vệ, bao gồm cả biến thể năm hậu vệ, trong mùa này.

Cựu HLV Man Utd, Louis van Gaal, từng thử nghiệm ý tưởng ba hậu vệ sau thành công lớn của ông cùng đội tuyển Hà Lan ở World Cup 2014. Van Gaal luân phiên giữa hai sơ đồ 3-1-4-2 và 3-4-1-2 tổng cộng 12 lần trong mùa giải đầu tiên ông dẫn dắt Man Utd. Tuy nhiên chỉ đến khi Antonio Conte chuyển đến Chelsea hè năm ngoái, hệ thống này mới bắt đầu thống trị giải đấu.

Trước ngày 1/10/2016 chiến thuật ba hậu vệ được dùng 10 lần. Con số đó tăng lên thành 102 sau thời điểm này.

HLV người Italy được kỳ vọng sẽ sử dụng sơ đồ ba hậu vệ ngay từ đầu, sau khi ông thường xuyên dùng nó trong quãng thời gian ở Juventus và đội tuyển Italy. Tuy nhiên Conte quyết định bắt đầu với sơ đồ bốn hậu vệ. Chỉ đến khi thất bại 0-3 trước Arsenal, ông mới buộc phải quay về công thức đáng tin cậy nhất của mình.

Kể từ ngày 1/10, khi Chelsea thắng Hull 2-0 bằng ba hậu vệ, họ không bao giờ dừng lại nữa. Đội bóng thành London chỉ thua ba trong 26 trận tiếp theo, và họ chính là đội sử dụng sơ đồ này nhiều hơn bất cứ CLB nào ở Ngoại hạng Anh (26 lần).

17 đội ở Ngoại hạng Anh mùa này đã sử dụng chiến thuật ba hậu vệ.

Nếu như trước ngày 1/10, chiến thuật ba hậu vệ chỉ được dùng 10 lần bởi các CLB Ngoại hạng Anh thì thành công của Chelsea đã tạo cảm hứng cho các HLV khác thiết lập mô hình tương tự. Ba đội trong top 7 là Tottenham, Man City và Everton đều sử dụng mô hình ba hậu vệ hơn một lần mùa này. 17 trong tổng số 20 đội đang thi đấu tại Ngoại hạng Anh đã sử dụng chiến thuật ba hậu vệ ít nhất một lần.

Đó là sự gia tăng đáng kể, với chỉ West Brom, Southampton và Burnley là chưa sử dụng hệ thống này lần nào.

Điều thú vị là Southampton, với Ronald Koeman ngồi trên ghế HLV mùa trước, từng chơi với ba hậu vệ tám lần, nhiều hơn một nửa số đội thi đấu tại Ngoại hạng Anh. Khi ông chuyển sang dẫn dắt Everton, đội bóng vùng Merseyside đương nhiên hưởng lợi từ sự linh hoạt của HLV người Hà Lan, dù mùa trước họ chỉ sử dụng sơ đồ này đúng một lần.

Thống kê về số lần sử dụng chiến thuật ba hậu vệ của các đội tại Ngoại hạng Anh mùa 2016-2017.

Với 34 lần sử dụng tại mùa 2015-2016, sơ đồ ba hậu vệ chỉ chiếm 4,5% tổng số các trận ở Ngoại hạng Anh. Con số ấy tăng lên thành 21% mùa này, một bước tiến đáng kể cho hệ thống này.

Hơn thế nữa, các đội sử dụng ba hậu vệ có tỷ lệ thắng (47,3%) tốt hơn so với các đội sử dụng hàng thủ bốn người (36,7%), dù phần lớn trong đó đến từ thành công của Chelsea. Có thể nói rằng, đó là thứ vũ khí mạnh nhất được tìm ra ở mùa giải này.

Tottenham đã chặn đứng chuỗi 13 trận thắng liên tiếp của Chelsea bằng hệ thống phòng ngự ba người tại White Hart Lane hồi tháng Một, trong khi Jose Mourinho cũng chiến đấu với sơ đồ tương tự trước Chelsea vào tối Chủ nhật vừa rồi. Trước đó trong trận derby thành Manchester hồi đầu mùa, HLV người Bồ Đào Nha cũng dùng chiến thuật này.

Wenger một lần sử dụng ba hậu vệ và vẫn đứng ngoài top 4. Còn Conte là người tiên phong và sử dụng chiến thuật này nhiều nhất, đang vững vàng ở ngôi đầu bảng

Dù còn xa mới đạt độ hoàn hảo, việc thiết lập ba hậu vệ rõ ràng đạt hiệu quả như ý cho các đội ở Ngoại hạng Anh. Các HLV ưa thích chiến thuật này bởi nó cho phép họ bảo đảm quân số trước khung thành và khu vực giữa sân, nhưng vẫn cung cấp đủ không gian cho các cầu thủ bám biên.

Việc triển khai một tiền đạo duy nhất cũng giúp ích cho hệ thống này, vì các HLV biết rằng họ có thể áp đảo khu trung tuyến để gia tăng cơ hội ghi bàn từ xa.

Theo cách tương tự, sơ đồ 4-2-3-1 đã thịnh hành sau World Cup 2010, chiến thuật ba hậu vệ cũng đang trên đường chinh phục Ngoại hạng Anh khi các HLV cố gắng phát triển và giữ xu hướng này để tìm kiếm vinh quang.

Thành công của Conte với sơ đồ này đã trở thành tiêu chuẩn và trong mùa giải mới, nếu các đội sử dụng ba hậu vệ thường xuyên hơn cũng chẳng phải là cú sốc gì lớn.

Thắng Nguyễn