Vòng chung kết Euro từng chứng kiến nhiều giấc mơ điên rồ thành sự thật. Có thể kể ngay ra đây chức vô địch của Đan Mạch 1992 và Hy Lạp 2004. Dù vậy, rất ít người tin vào cơ hội thành công của Albania trước khi Euro 2016 khởi tranh hôm 10/6. Tỷ lệ cược cho khả năng vô địch của đội tuyển là 1/500, thấp nhất giải – thấp hơn cả Iceland hay Bắc Ireland.

Người con bị quê hương chối bỏ

Nếu chức vô địch Euro 2004 của Hy Lạp có dấu ấn lớn của Otto Rehhagel, thì nhắc đến chiến công vượt qua vòng loại Euro 2016 của Albania, không thể bỏ qua cái tên Gianni De Biasi. Chiến lược gia sinh 1956 có một sự nghiệp cầu thủ tầm thường. Ra mắt Treviso năm 1974, một năm sau tiền vệ 20 tuổi có ngoại hình giống hệt Michel Platini chuyển tới Inter. Nhưng đó là chuỗi ngày ác mộng, từ Inter sang Reggiana rồi Pescara, De Biasi chủ yếu đá dự bị, ngụp lặn ở các hạng dưới.

De Biasi không để lại bất kỳ ấn tượng tích cực nào tại Serie A – giải đấu lớn nhất bóng đá Italy. Ảnh: Tuttosport.

Cũng có vài lần ít ỏi ông được đứng dưới “ánh mặt trời” Serie A, nhưng đó đều là những kỷ niệm buồn. Trở thành huấn luyện viên, đội bóng nhiều duyên nợ nhất với De Biasi là Torino, nơi từng ba lần tin tưởng bổ nhiệm ông rồi cũng ngần ấy lần đẩy ông vào nỗi thất vọng. Tháng 12/2008, De Biasi bị Torino sa thải sau khi chỉ giành 12 điểm trong 15 trận.

Chuyến đi tiếp theo đến Udinese cũng không thành công. Năm 2010, ông phải kiếm sống bằng nghề bình luận viên truyền hình, rồi đến tháng 12/2011 bước chân lên một chuyến phà định mệnh mãi mãi thay đổi cuộc đời. Đó là chuyến phà dài 300 km, nối Bari (Italy) với thành phố bên kia eo biển Adriatic, đến Durres, một thành phố lớn của Albania.

Anh hùng dân tộc Albania

Chính ở Durres, 10h ngày 28/03/2015 có một sự kiện đáng nhớ. Tổng thống Albania Bujar Nishani đến tận nơi tập huấn của đội tuyển Albania để trao cho De Biasi quốc tịch Albania với chiến công đưa đội bóng lọt vào vòng chung kết Euro 2016. Thủ tướng Albania thì gửi thư cho De Biasi, trong đó ông viết “Gianni thân mến, chẳng từ nào tả xiết lòng biết ơn của tôi với anh”.

Chiến tích đó chưa nói hết cống hiến của ông đối với bóng đá Albania. Giống như Otto Rehhagel với chức vô địch Euro 2004 và Claudio Ranieri khi đưa Leicester đến ngôi vô địch Ngoại hạng Anh mùa vừa qua, thành công của De Biasi không chỉ ở những bài giảng chiến thuật, mà ở một bản kế hoạch phục hưng nền bóng đá Albania, từng là một trong những thành viên sáng lập UEFA.

Trong thế kỷ 20, Albania từng trải qua bao lần chiến loạn, những gia đình Albania bỏ xứ ra đi rải rác khắp châu Âu, đông nhất là ở Thụy Sỹ và Đức. De Biasi đã cùng Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Albania, Armand Duka ngang dọc mọi nơi nhằm thuyết phục họ về cống hiến cho đội tuyển quê cha đất tổ.

Tuyển Albania được De Biasi xây dựng trên những con người bình dị, nhưng giàu sức mạnh, ý chí sắt đá như Lorik Cana, để rồi họ cùng nhau làm nên chiến công đoạt vé dự Euro 2016. Ảnh: AFP.

Cầu thủ đáng chú ý nhất của Albania là Lorik Cana, sinh tại Italy đang khoác áo Lazio. Dưới thời De Biasi, Cana trở thành đội trưởng, kiêm trợ lý phiên dịch mỗi dịp Albania tập trung. Công cuộc chiêu mộ hiền tài của De Biasi có thành công, cũng có thất bại. Ông thành công với Taulant Xhaka (anh trai tân binh của Arsenal Granit Xhaka), Mergim Mavraj, Berat Djimsiti, Naser Aliji, Freddie Veseli (cầu thủ trưởng thành từ Học viện Man Utd)… Nhưng khi tiếp cận Adnan Januzaj năm 2013, De Biasi bị từ chối phũ phàng. Adnan tuyên bố chọn Bỉ vì muốn tham dự các giải đấu lớn, chứ không phải một đội bóng năm nào cũng làm kẻ ngoài cuộc như Albania.

“Tôi và ngài Chủ tịch liên tục gọi điện cho gia đình Januzaj. Nhưng vấn đề không chỉ ở Adnan mà còn ở bố cậu ấy, Abedin. Nói chuyện với Abedin còn khó hơn Giáo hoàng Francis”, De Biasi nhớ lại.

Ba năm sau lần tiếp cận đó, bây giờ người phải ở nhà xem Euro 2016 là Adnan Januzaj, sau khi anh này liên tục gây thất vọng ở Man Utd rồi Dortmund. De Biasi và Albania thì hiên ngang lên đường sang Pháp dự giải đấu lớn nhất châu Âu cấp độ đội tuyển. Sự kiện này được ví như một điều kỳ diệu, bởi như De Biasi kể lại trên WorldSoccertalk: “Khi lần đầu tuyên bố sẽ giành vé dự Euro 2016, cả nước Albania đã cười vào mặt tôi”.

Quy tụ được người tài, tiếp theo De Biasi chú trọng gia cố hàng thủ cho Albania. Tự mô tả bản thân là một người “có biệt tài truyền cảm hứng và tổ chức tốt”, De Biasi đã biến Albania thành một boong-ke. Họ giữ sạch lưới trước Bồ Đào Nha của Cristiano Ronaldo trong trận mở màn vòng loại Euro 2016. Sau tám trận, họ chỉ lọt lưới năm bàn, so với lần lượt 14, 18 và 15 bàn thua ở vòng loại ba kỳ Euro trước đó. Và Albania, chứ không phải Serbia hay Đan Mạch, mới là đội góp mặt ở Pháp.

De Biasi cũng đặc biệt chú ý đến tâm lý. “Trước trận lượt về trên sân Serbia, các cầu thủ thú nhận với tôi họ căng thẳng. Vài người có thân nhân chết trong chiến tranh Serbia – Kosovo. Tôi hiểu, đứng được trên sân cỏ đã là nỗ lực phi thường với họ”, De Biasi nói trên tờ Balkan Insight. “Giải pháp là tích cực nói chuyện, chia sẻ, kết thân”.

“Tôi tìm ra một hệ thống vừa phát huy sở trường vừa khắc phục hạn chế. May là tôi đã đạt được cân bằng giữa công và thủ. Giờ các cầu thủ Albaniai ăn ý đến mức nhắm mắt vẫn chuyền chính xác cho đồng đội sau lưng. Đó là điều hài lòng nhất với một huấn luyện viên”, chiến lược gia người Italy nói thêm.

De Biasi trở thành người hùng dân tộc của Albania, được đích thân thủ tướng nước này ra tận chân cầu thang máy bay đón khi trở về sau chiến công giành vé dự Euro 2016.

Trở lại ngày 28/3/2015, việc chính thức thành công dân Albania có ý nghĩa lớn với De Biasi. Từ vị thế một kẻ tay trắng rời Italy, ông đã có tất cả ở Albania: thành công, danh tiếng, và cả một người vợ (kết hôn với một phụ nữ Albania năm 2014).  De Biasi đang được xem là anh hùng dân tộc của quốc gia đang vật lộn để đứng lên sau những mất mát đau thương của chiến tranh.

Tại Euro 2016, chẳng ai đánh giá cao Albania. Nhưng có khi đó lại là lợi thế của De Biasi. Ông và các học trò có thể thoải mái phô diễn những gì tốt nhất. Còn kết quả, đến đâu thì đến. Với Albania, tới được Pháp hè này đã là thành công ngoài mong đợi.

Hôm nay, 11/6, lúc 20h theo giờ Hà Nội, Albania sẽ đá với Thuỵ Sỹ trận ra quân ở bảng A Euro 2016.

Huyền Châu