* Bayern – Barca: 2h thứ Bảy 15/8, giờ Hà Nội.

Sự ganh đua của Ter Stegen (28 tuổi) với đàn anh Neuer (34 tuổi) bắt đầu từ World Cup 2018. Đó là khi Ter Stegen vừa khép lại một mùa giải đỉnh cao ở Barca, với chức vô địch La Liga và Cup Nhà Vua. Thủ môn của Barca cũng đã bắt chính cho tuyển Đức vô địch Confederations Cup 2017. Neuer thì nghỉ gần như cả mùa giải 2017-2018 vì chấn thương, chỉ trở lại thi đấu từ giữa tháng 5/2018, cách trận ra quân của Đức – gặp Mexico – chưa đầy một tháng. Ter Stegen tràn trề cơ hội bắt chính, nhưng sau cùng, HLV Joachim Low lại đặt niềm tin vào Neuer.

Thất bại của tuyển Đức trên đất Nga hè 2018 dẫn đến cuộc cách mạng. Low tuyên bố không gọi lại Mats Hummels, Jerome Boateng và Thomas Muller, mà người già nhất trong số này kém Neuer ba tuổi. Trên lý thuyết, thủ quân già cỗi của đội bóng bị loại từ vòng bảng World Cup lẽ ra phải là người bị thanh trừng đầu tiên. Nhưng một lần nữa, Low gây tranh cãi khi giữ Neuer làm đội trưởng, đồng nghĩa với việc Ter Stegen vẫn là sự lựa chọn số hai.

Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào tháng 9/2019 ở vòng loại Euro 2020. Sau khi để Neuer bắt chính cả ba trận đầu vòng loại trước Hà Lan, Belarus và Estonia, Low hứa sẽ cho Ter Stegen bắt một trong hai trận tiếp theo gặp Hà Lan ở lượt về, hoặc Bắc Ireland. Nhưng sau khi Đức bất ngờ thua Hà Lan 2-4 trên sân nhà Hamburg, Low nuốt lời. Cả vòng loại Euro, Ter Stegen chỉ được bắt chính một trong tám trận, là trận thắng Bắc Ireland 6-1 khi Đức gần như chắc chắn dẫn đầu bảng C.

Chuyện này là giọt nước tràn ly khiến cuộc đấu khẩu giữa Ter Stegen với Neuer nổ ra. Neuer nói đầy ngạo nghễ: “Tôi là thủ môn giỏi nhất, chẳng có lý do gì để các HLV quay lưng với người giỏi nhất”. Khi Barca làm khách của Dortmund ở vòng bảng Champions League mùa này, phóng viên xoáy vào căng thẳng và lần này đến lượt Ter Stegen bùng nổ: “Trong những năm qua, phong độ của tôi thế nào tất cả đã rõ. Neuer hay ai đó nói gì không quan trọng”. Và ở trận đó, Ter Stegen đẩy được quả 11 mét của Marco Reus.

Ter Stegen đã nói đúng. Tính trong hai năm gần đây, anh là thủ môn hay bậc nhất châu Âu. Xét riêng mùa trước, Ter Stegen giữ sạch lưới 16 trận ở Liga, cứu thua 2,54 lần mỗi trận và đạt tỷ lệ cản phá thành công 71,7%. Để so sánh, các con số này của Neuer lần lượt là 11 trận sạch lưới, cứu thua 1,33 lần mỗi trận và tỷ lệ cản phá thành công chỉ là 59,6%. Đó là thống kê tệ nhất của Neuer kể từ khi gia nhập Bayerrn vào năm 2011. Sang mùa 2019-2020, số trận sạch lưới của anh là 15, nhỉnh hơn chỉ một so với người đàn em ở Barca – 14 trận.

Neuer có thể khó chịu với sự hiếu thắng của đàn em, nhưng đó là bản tính của Ter Stegen – vốn rất tham vọng. Mục tiêu của Ter Stegen không chỉ là thủ môn số một của tuyển Đức, mà còn là số một thế giới. Trong hai năm đầu ở Barca, khi chỉ được bắt chính tại Cup Nhà Vua và Champions League – hai giải đấu có số trận ít hơn nhiều so với La Liga, Ter Stegen đã bức xúc với sự ưu ái dành cho Claudio Bravo và từng dọa ra đi. Bây giờ, khi ở vị thế cao hơn, và được thừa nhận là hợp đồng thành công bậc nhất của CLB nửa thập kỷ qua, Ter Stegen tiếp tục đòi mức lương cao chót vót. Đây là lý do chính khiến Barca chưa thể gia hạn hợp đồng với anh.

Đen đủi cho Ter Stegen, đối thủ của anh hôm nay không phải một thủ môn “bình thường”. Neuer ở một vị thế đặc biệt mà các sai lầm không thể phán xét được anh. Thủ môn này đã chậm chạp và khả năng phản xạ kém đi? Không sai. Anh đã mắc rất nhiều sai lầm ngớ ngẩn? Cũng đúng. Neuer mắc sai lầm trong bàn thắng của Sadio Mane ở lượt về vòng 1/8 Champions League mùa trước, khi Bayern thất thủ 1-3. Mùa này, khi Bayern thắng Paderborn 3-2 ở lượt về Bundesliga, Neuer mắc lỗi nghiêm trọng, để Dennis Srbeny “xỏ kim” trong một pha dâng cao, dẫn đến bàn gỡ 1-1.

Nhưng bất chấp tất cả, Neuer lại là người thay đổi định nghĩa về vị trí thủ môn. Nói như Chủ tịch Bayern Karl Heinz Rummenigge: “Ter Stegen không ở cùng đẳng cấp với Neuer”. Khi cập bến Bayern năm 2013, Pep Guardiola đã biến Neuer thành một “thủ môn quét”, tạo nên một trào lưu bóng đá. Anh trở thành một mắt xích trong lối chơi tổng thể, thay vì như truyền thống – thủ môn chỉ biết cản phá. Neuer được phát triển khả năng đọc tình huống và chơi chân – hai kỹ năng mà sau này rất nhiều đội bóng lớn coi trọng. Mùa 2014-2015, Neuer xếp thứ ba trong cuộc đua Quả Bóng Vàng châu Âu với tỷ lệ bình chọn chỉ kém Lionel Messi 0,04%.

Trước đây, người ta chỉ nói đến đội hình 4-4-2, 4-3-3… mà quên mất trong đội bóng còn có thủ môn. Nhờ Neuer, khái niệm 1-4-4-2 hoặc 1-4-3-3… ra đời. Sơ đồ đội hình trước đây cộng lại chỉ có 10 người, thì nay là 11. Đỉnh cao của chuyện này là phát biểu của cựu tiền vệ Inter, PSG Thiago Motta về việc thay đổi cách đọc sơ đồ bóng đá. Thay vì đọc từ dưới lên trên, thì hãy đọc từ trái sang phải. Không phải 1-4-4-2 mà là 2-7-2, với 2 cầu thủ ở cánh trái, 2 ở cánh phải và 7 người ở trục giữa, trong đó có thủ môn. Hiện tượng này tái khẳng định tính tập thể của môn chơi này như Johan Cruyff từng phát biểu: “Thủ môn là tiền đạo đầu tiên và tiền đạo là hậu vệ cuối cùng”.

Dẫu có nói gì, hình ảnh Neuer dâng lên vòng tròn giữa sân để phá một pha bóng đã trở thành “bản gốc”. Ter Stegen hay bất cứ ai khác sẽ chỉ luôn là bản sao. Có những thủ môn mà một hoặc hai sai lầm đã giết chết cả sự nghiệp, như Lloris Karius hay Massimo Taibi. Nhưng khi đã ở vị thế định nghĩa lại vai trò của một vị trí, rất khó để hạ thấp thương hiệu Neuer. Nói cách khác, Neuer đã vĩnh viễn đi vào lịch sử.

Cuộc khẩu chiến Ter Stegen – Neuer thật ra chỉ làm sôi động thêm những gì diễn ra trên sân cỏ, và suy cho cùng, đó là màn tranh cãi đầy hạnh phúc của người Đức. Không chỉ đang sở hữu hai thủ thành hàng đầu thế giới, sau lưng họ còn những Kevin Trapp và Alexander Nuebel… luôn sẵn sàng bước lên. Ở World Cup 1994, Andreas Koepke cũng mất vị trí vào tay Bodo Illgner ngay trước thềm giải đấu, dù trước đó đúng một năm ông được bầu là “Thủ môn hay nhất nước Đức”. Oliver Kahn và Jens Lehmann cũng từng “kình” nhau ra mặt, nhưng sau đó, Kahn vẫn vỗ tay tán thưởng Lehmann, khi đồng đội đẩy được hai quả phạt đền trước Argentina ở tứ kết World Cup 2006.

Đó là cách hành xử của người Đức. Sự công minh và cạnh tranh nội bộ giữa họ tạo ra động lực phát triển mạnh mẽ của nền bóng đá. Cuộc đấu Neuer – Ter Stegen bây giờ cũng vậy. Nhờ Ter Stegen, Neuer sẽ không dám ngoảnh lại phía sau.

Đỗ Hiếu